شناخت انواع آجر چینی

هدف اصلی چینش آجر نما استحکام و پایداری آجرکاری دیوار ساختمان است ضمن اینکه تأثیر بسیاری بر زیبایی و جلوه‌های بصری نمای دیوار دارد. الگوی چیدن آجرها که اصطلاحاً آجر چینی نامیده می‌شود، به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. به شیوه‌های چیدمان آجر نما، آجر چینی نما گفته‌می‌شود. انتخاب نوع و مدل نمای آجرچینی هم در زیبایی ظاهری و هم در دوام و استحکام دیوارها از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است. ما در این مقاله قصد داریم به انواع آجر چینی و نکات مهم پیرامون هر یک از آن‌ها بپردازیم.

انواع آجرچینی یا چیدمان آجر نما چیست؟

در صنعت ساخت نما، مدل چیدن آجرها بر اساس فاکتورهایی چون کاربری نما و سبک طراحی آن و با توجه به مسائل زیبایی‌شناسی انتخاب می‌شود. چیدن آجرها استحکام و پایداری سازه و توزیع یکنواخت بارها در مساحت‌های بزرگ در پی دارد. در آجرچینی‌های سنتی از ملات عمدتاً سیمان و امثال آن برای آجرچینی استفاده می‌شود. اما در آجر چینی مدرن این کار بدون نیاز به بندکشی و استفاده از ملات صورت‌می‌گیرد.

آشنایی با انواع آجر چینی

در حالت کلی انواع آجر چینی به دو روش سنتی و مدرن صورت‌می‌گیرد. تفاوت عمده این دو روش در استفاده از امکانات و تجهیزات مرتبط با اجرای چینش آجرها است. در روش سنتی عموماً فواصل بین آجرها با پر کردن ملات بین لایه‌های آجر و دیوار اجرا می‌شود مصالحی چون سیمان، آهک و گل از جمله رایج‌ترین انتخاب‌ها در این زمینه به‌شمار می‌روند. در روش‌های مدرن‌تر هم شکل چیدمان آجرها و هم مصالح به کار رفته برای این کار کاملاً متفاوت هستند.

آجرچینی به سبک مدرن

دو روش فخر و مدین و آجرکاری حصیری از جمله روش‌های مدرن الگوی چینش آجرها به‌شمار می‌روند. این در حالی است که آجر چینی به روش‌های سنتی دارای تنوع بیشتری است. آجر چینی مدرن در فضاهای رستورانی، کافی‌شاپ، اداری، هتل و امثال آن بیشتر مورد توجه است.

آجرچینی به‌روش فخر و مدین

به این سبک از انواع آجر چینی روش مشبک سنتی هم گفته‌می‌شود. در این روش، در ردیف آجرها، جای خالی، حفره و روزنه به وجود می‌آورند که به آن دیوار مشبک آجری هم گفته‌می‌شود. از این سبک آجر چینی مدرن در فضاهای داخلی و خارجی به‌عنوان دیوارهای جداکننده استفاده می‌شود.

آجرچینی به‌روش حصیری

آجر چینی حصیری یکی دیگر از روش‌های چیدمان آجر در نما است که در نهایت شکلی حصیر مانند با نمایی جذاب ایجاد می‌کند. این مدل آجرچینی باعث ایجاد مقاومت بالای نما در مقابل نور خورشید می‌شود و می‌توان آن را در ابعاد مختلف با رنگ‌های متنوع اجرا کرد.

آجرچینی سنتی

در روش‌های سنتی که بیشتر با استفاده از آجر قزاقی یا سنتی الگوهای چیدمان آجر بسیار متنوع است. در سبک معماری ایرانی اسلامی به این موضوع اهمیت زیادی داده شده‌است و تنوع بسیار بالایی را در آجرچینی نما شاهد هستیم. مهم‌ترین مدل‌های آجرچینی در روش سنتی را می‌توان به این شرح خلاصه کرد:

آجرچینی جناغی (هفت و هشت)

این مدل آجرچینی با نام‌های تیغ ماهی، طرح چپ و راستی، زیگزاگی، هفت و هشتی و هرینگبون نیز شناخته می‌شود. از این مدل معمولاً برای آجرچینی دیوار یا سنگفرش‌های آجری استفاده می‌شود. استفاده از آجرهای رنگی در این الگوی چینش زیبایی‌های چشم نوازی را به‌همراه دارد. این مدل آجرچینی با قرار دادن آجرهای متناوب با زاویه ۴۵ درجه ایجاد می‌شود. برای این مدل الگوی آجرچینی معمولاً به حدود ۶۰ آجر برای هر متر مربع نیاز خواهد بود.

آجرچینی نیما نیم

این مدل آجرچینی را تقریباً همه ما می‌شناسیم و اصلی‌ترین و ساده‌ترین شیوه چینش آجر به‌شمار می‌رود. در این روش، آجر ردیف پایین درست در وسط رگ عمودی آجر ردیف بالا قرار دارد. این الگوی منظم هم در آجرچینی دیوار و هم کف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مدل هم به حدود ۶۰ آجر در هر متر مربع نیاز است.

آجرچینی کله راسته (چیدمان هلندی)

به این شیوه آجرچینی کله راسته یا پیوند کله راسته گفته‌می‌شود. برای اجرای دیوار در این روش، در هر رج آجر را به‌شکل راسته و در کنار آن آجر بعدی را به‌سمت کله پشت‌سر هم می‌چینند. استفاده از آجرهای رنگی می‌تواند باعث زیباتر شدن این مدل آجرچینی باشد. برای اجرای آجرچینی کله و راسته به حدود ۴۰ آجر در جهت افقی و ۴۰ آجر در راستای عمودی برای هر متر مربع نیاز است.

روش آجرچینی حصیری یا بادبزنی

در این مدل آجرچینی الگوی آجرها به‌صورت دوتایی، سه تایی یا چهارتایی ترکیب می‌شود. ترکیب‌ها به‌صورت عمودی و افقی اجرا می‌شوند و همانند رج‌های سبد به نظر می‌رسند. البته می‌توان این شکل از آجرچینی را مدل شطرنجی هم نامید. برای اجرای این مدل آجرچینی به حدود ۶۰ آجر برای هر متر مربع نیاز است.

روش آجرچینی هشت و گیر

به این مدل آجرچینی هشت گیر یا شش بند شیرازی هم گفته‌می‌شود. در آجرچینی هشت و گیر واژه هشت به‌معنای برجسته بودن نما و واژه گیر به‌معنای فرورفتگی نما است. این نوع چینش ظاهری زیبا و سایه و روش ایجاد می‌کند که قابلیت اجرا در انواع طرح‌های متنوع و زیبای مدرن و سنتی را دارا است.

روش آجرچینی آبشاری

در این مدل چینش آجرها تلاش می‌شود تا یک الگوی موج‌دار و منحنی پیاده‌سازی شود. این سبک آجرچینی بیشتر برای نماهای بیرونی کاربرد دارد.

روش آجرچینی مشبک سنتی

این سبک آجرچینی را در نما و دیوار موزه‌ها، باغ‌ها و بازارهای قدیمی در شهرهای اصفهان، یزد، کاشان و… به‌وفور می‌توان یافت. همچنین نحوه چیدمان آجر به‌روش مشبک سنتی در معماری اسلامی نیز بسیار مورد توجه قرار داشته است. این شکل از چیدمان با توجه به نقش تور بافتی که به دیوارها می‌بخشد، از منظر زیبایی شناسی نیز قابل تحسین است و در گذشته‌های دور به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین انتخاب‌ها برای تنوع در آجرچینی به کار برده می‌شده‌است.

جمع‌بندی

اگرچه تنوع بسیار زیادی را در انواع آجر چینی شاهد هستیم و انواع آجرچینی بر اساس شکل الگوی چیدمان آجر شکل می‌گیرد، اما در کنار مباحث زیبایی‌شناسی نباید از نقش مهم انواع آجر چینی در استحکام و دوام بنا نیز غافل بود. در واقع توجه به فاکتورهای فیزیکی در انتخاب الگوی انواع آجرچینی نقش بسیار برجسته‌ای دارد. ما در این مقاله به معرفی روش‌ها و انواع آجر چینی در شکل‌های سنتی و مدرن پرداختیم و به جزئیات در مورد نحوه چیدمان آجر در هر یک از سبک‌ها اشاره کردیم.